Ubiquitous Learning and Future’ s Web Based Training (Her Yerde Her Zaman Öğrenme ve Web Temelli Öğretimin Geleceği)

Uğur DOĞAN

Teknolojinin gelişimi iletişimin hızını ve kapsamını sürekli artırmaktadır. Taşınabilir teknolojiler internetin bilgisayarlar sınırlarını aşmasını sağlamıştır. Taşınabilir teknolojilerin her bireye sağladığı iletişim kanallarının öğrenme sürecinde etkili olarak nasıl kullanılabileceği sorusu yeni yöntemleri ortaya çıkarmaktadır. Bu yöntemlerden birisi de Ubiquitous (her yerde her zaman) öğrenmedir.

Ubiquitous öğrenme 1980’ lerin sonunda Mark Weiser’ in “Ubiquitous Computing” kavramını ortaya çıkarmasına dayanmaktadır (Zhang, 2008). Yano ve diğerleri Ubiquitous Computing sayesinde bilgisayarlar-insan etkileşiminin hayatın her anında yer alacağını fakat bu sistemlerin gömülü olup insanların fark etmeyeceklerini belirtmişlerdir (Moushir M. El-Bishouty, 2010).  Ubiquitous öğrenme bu yönüyle insan ile sürekli etkileşimde olup onun ihtiyaçlarına göre bir öğrenme süreci yaratmayı hedeflemektedir.

Graf ve Kinshuk’ a göre ubiquitous öğrenme mobil öğrenme ve yaygın öğrenmenin harmanlanmasından doğmuştur (Graf & Kinshuk, 2008). Graf ve Kinshuk, mobil öğrenmenin taşınabilir özelliklerinin güçlü fakat öğrenme süreci için internete bağımlı olduğunu, yaygın öğrenmenin ise taşınabilirliğinin zayıf fakat öğrenme süreciyle entegrasyonunun daha iyi olduğunu belirtmişlerdir (Graf & Kinshuk, 2008). Yahya ve diğerleri ise öğrenmenin evrimleşerek ilerlediğini, e-öğrenmenin m(mobil)-öğrenmeye dönüştüğünü, m-öğrenmenin ise u(ubiquitous)-öğrenmeye dönüştüğünü belirtmektedirler (Saadiah Yahya, 2010).

Ubiquitous öğrenme, öğrenen özelliklerini göz önüne almaktadır. Ubiquitous öğrenme, çevreden topladığı bilgileri (sıcaklık, konum, kan basıncı vb) ve öğrenen özelliklerini (öğrenme stili, ön bilgiler, bilişsel beceriler vb.) izleyerek bireye özgü bir öğrenme ortamı sunmayı amaçlamaktadır (Graf & Kinshuk, 2008). Kısaca ubiquitous öğrenmeye her yerde, her zaman uygun içeriği uygun şekilde sağlayan bir öğrenme biçimi denilebilir.

Chen ve Curtis’ e göre ubiquitous öğrenmenin karakteristik özellikleri şunlardır (Chen Y. K., 2002), (Curtis, 2002) ;

v  Kalıcılık: Öğrenenler çalışmalarını silmedikleri sürece kaybetmezler, ayrıca tüm öğrenme süreçleri her gün kaydedilir.

v  Erişilebilirlik: Öğrenenler dokümanlarına her yerden erişebilir. Öğrenen istediği zaman dokümanlarına erişir bu yüzden öğrenme bireyseldir.

v  Yakınlık: Öğrenen her bilgiye hızlı bir şekilde erişebilir, böylece problemi hızlıca çözebilir ya da soruyu kaydederek sonra yanıtlayabilir.

v  İnteraktiflik: Öğrenen uzmanlarla, öğretmenlerle ve arkadaşlarıyla senkron veya asenkron iletişim etkileşime geçebilir. Böylece uzmanlara ve bilgiye daha kolay ulaşılabilir.

v  Durumlu öğretim aktiviteleri: Öğrenme günlük hayatla bütünleştirilebilir. Karşılaşılan problemlerde bilgiler doğal biçimleriyle görülebilir. Böylece öğrenenler bilgi ve eylemler arasındaki ilişkiyi fark eder.

v  Uyumluluk: Öğrenen doğru bilgiyi doğru yerde doğru yolla alır.

Günümüzde WTÖ ortamları yukarıdaki ubiquitous öğrenme ortamlarının özelliklerini kısmen karşılamaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle gelecekte WTÖ ortamları ubiquitous öğrenme ortamlarının özelliklerini kazanacaktır. Örneğin günümüzde taşınabilir cihazlar üzerinden gerçekleştirilen eğitim, ileride giyilebilir bilgisayarlar ve internete her yerden erişim gibi teknolojilerle daha bireysel bir yapıya geçiş olabilir.

Kalıcılık kriteri günümüzdeki birçok WTÖ ortamlarında sağlanabilmektedir. Gelecekte WTÖ ortamlarında kaydedilen öğrenen bilgileri analiz edilerek akıllı öğrenme sistemlerin karar vermesi aşamasında kullanılabilir.

Erişilebilirlik, günümüzde her zaman WTÖ ortamlarının önemli özelliklerinden biri olarak bilinmektedir. Ubiquitous öğrenme ortamları hayatın her anı bilgiye erişimi esas almaktadır. Öğrenen bulunduğu yerden ihtiyaç duyduğu anda dokümanlarına ve arkadaşlarına erişebilmelidir. Bu durumda gelecekte WTÖ,  daha kolay erişilip kullanılabilen bir yapıda olması gerekmektedir.

Yakınlık, gelecekte öğrenen her zaman erişebileceği, yanında bir öğrenme ortamı olduğunu hissedecektir. Hayatının her anında öğrenme ihtiyaçlarını giderebilecektir. Bu durumda, günümüzdeki formal öğrenmedeki ağırlığın informal öğrenmeye doğru kayacağı söylenebilir.

İnteraktiflik, günümüzde WTÖ ortamları web 2.0 teknolojileriyle interaktiflik sağlamaktadır. Gelecekte bireyler her zaman internete erişebileceğinden bireyler arasındaki iletişim daha güçlü olacaktır. İşbirlikli öğrenme ortamları daha da önem kazanacaktır. Bundan dolayı gelecekte WTÖ ortamları bireyler arasındaki iletişimi etkili bir şekilde gerçekleştirmelidir.

Durumlu öğrenme, öğrenmenin içinde bulunulan sosyal ilişkiler ve gerçek hayatta bağlamında gerçekleştiğini vurgulamaktadır (Hacettepe). Yaşamın içinde gerçekleşen ubiquitous öğrenme durumlu öğrenme ile örtüşen bir yapıdadır. Öğrenme yaşamın içinde gerçekleşeceğinden gerçek problemler ile karşılaşılabilir ve çözüm için bilgilerin gerçek hayatta uygulanması gerekmektedir. Bu açıdan gelecekte WTÖ gerçek yaşamla daha fazla örtüşen bir yapıya kavuşacağını düşünülebilir.

Uyumluluk, öğrenme sürecinde öğrenen ihtiyaçları, öğrenme stilleri, içinde bulunduğu çevre gibi faktörler bireysel farklılıklar olarak adlandırılmaktadır. Ubiquitous öğrenmenin günümüzdeki WTÖ’ den farkı öğrenen hakkında daha çok bilgi toplayarak öğrenene uygun öğrenmeyi sağlamaktır. Örneğin öğrenenin nabız atışı, saat, sıcaklık gibi faktörler öğreneni anlamada önem kazanacaktır. Ayrıca öğrenenin istekleri ubiquitous öğrenmede daha fazla göz alınmaktadır. Örneğin yavaş bir bağlantıya sahip cihazdan öğrenme ortamına erişildiğinde düşük kaliteli içerikler sağlanabilir fakat kullanıcı belki de bekleyip daha kaliteli içeriğe sahip olmayı isteyebilir, ubiquitous öğrenmede bu gibi bireysel ihtiyaçlar göz önüne alınmaktadır.

Sonuç olarak “ubiquitous computing” teknolojisi sayesinde bilgisayar hayatla bütünleşecek ve hayatın bir parçası olacaktır. Bilgisayarların varlığı veya yokluğu fark edilemeyecek bir aşamaya gelinecektir. Bu durumda WTÖ ortamlarının mutlaka akıllı sistemler olmalıdır. WTÖ Tüm verileri analiz ederek en doğru uygun öğrenme ortamını yaratmak için doğru kararlar verebilmelidir. Gelecekte herkes çevrimiçi olacağından WTÖ bilgiye erişmede, hem içeriklere ulaşmada hem de uzmanlara veya diğer bireylere ulaşmada en uygun yolu belirleyecektir. Her an her yerde öğrenme sebebiyle formal öğrenmenin informal öğrenmeye doğru kayacağı söylenebilir. Bu durumda gelecekte WTÖ informal öğrenmeyi gerçekleştiren akıllı bir sisteme dönüşebilir.

Kaynakça

Chen, Y. K. (2002). A Mobile Scaffolding-Aid-Based Bird – Watching Learning System. Proceedings of IEEE International Workshop on Wireless and Mobile Technologies in Education (s. 15-22). New York: IEEE Computer Society Press.

Curtis, M. L. (2002). Handheld Use in K-12: A Descriptive Account. Proceedings of IEEE International Workshop on Wireless and Mobile Technologies in Education (s. 23-30). New York: IEEE Computer Society Press.

Graf, S., & Kinshuk. (2008). Adaptivity and Personalization in Ubiquitous Learning Systems.

Hacettepe, B. (tarih yok). Durumlu Öğrenme. 5 1, 2012 tarihinde Hacettepe Böte Wiki: http://bote.hacettepe.edu.tr/wiki/index.php/Durumlu_%C3%96%C4%9Frenme adresinden alındı

Moushir M. El-Bishouty, H. O. (2010). Social Knowledge Awareness Map for Computer Supported Ubiquitous Learning Environment. Educational Technology & Society, 27-37.

Saadiah Yahya, E. A. (2010). The definition and characteristics of ubiquitous learning: A discussion. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology.

Zhang, J.-P. (2008). Hybrid Learning and Ubiquitous Learning. First International Conference, ICHL. içinde Honk Kong.